Fren Balatası Nedir?
Fren balatası nedir ne işe yarar, fren balatası ne sıklıkla değiştirilir, fren balataları bittiği zaman neler yapılmalıdır gibi fren balatası ile alakalı soruları alt kısımda belirtiğimiz ana başlıklar sayesinde fren balatası ile ilgili bilgilerin yer aldığı bir içerik olacaktır.
Önemli olan güvenlik olduğu zaman bir aracın en etkili mekanizmaların ilk sırasında fren sistemi gelmektedir. Fren sisteminin en önemli parçalarının başında fren balatası gelmektedir. Fren balatasının üstlendiği görev itibariyle fren balatasının bakımlarını periyodik olarak yapmak veya fren balatası değişimini yapmak oldukça önemlidir.
Fren Balatasının Görevi Nedir?
Fren balatası nedir? Fren balatası nasıl bir görev üstleniyor? Bu gibi soruların yanıtlarını vermeden önce fren sistemlerini açıklama daha doğru olacaktır. Fren sistemleri hareket halindeki araçların yavaşlamasını sağlamak amacıyla fren pedalı aracılığıyla kuvveti tekerler sistemindeki balatalara ileten bir yapıdır. Fren Balatasının görevi için bir açıklama yapmak gerekirse bu sistemde fren pedalına kuvvet uygulandığında fren diskine veya kampanaya sürtünme yöntemiyle aracın yavaşlatılmasını sağlayan parçaya Fren Balatası diyebiliriz.
Fren Balatasının değişim ve bakımlarını düzenli bir periyodik zamanlarda yaptırdığımız zaman, Fren balatasının düzgün çalışması aracın ömrünün de uzaması anlamına gelmektedir.
Fren Balatasının Plakası Ne İşe Yarar?
Fren balatası plakası, fren balatasının ana temelinde görev üstlenmektedir. Fren balatası plakası fren balatasının fren kaliperinde tutunmasını ve sıcaklığını Fren Sistemindeki diğer bileşenlere geçirmesi ile görevlidir.
Birçok fren balatası, frenleme esnasında oluşan birçok rahatsız edici gürültüyü en az seviyeye indirmek için özel olarak tasarlanmış yaylar, folyolar, çelik sac ve boya şeklinde ters tarafta sönümleme özelliğine sahiptirler.
Araçta frenleme sistemi devreye girdiği zaman yani fren pedalına basıp frenleme yapıldığı zaman, fren balatası ile fren diski arasındaki bulunan fren balatası plakasına bastırılır. Fren balatası plakası ve alt tabaka arasında bulunan çok ince sadece birkaç mikrometre kalınlığına sahip yapışkan bir tabaka bulunmaktadır. Bu plaka ve ara tabaka sayesinde sürtünme malzemeleri arasındaki güvenlik sınırını oluşturmaktadır.
Fren Balatası Seçiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler?
Fren Balataları yüksek sürtünme katsayılarına sahip değerleri olmalıdır, bu sürtünme katsayısını geniş ısı değerleri aralığında koruma edebilmedir. Fren balatalarındaki ısı değerleri yükseldikçe sürtünme katsayısı düşmektedir.
• Fren balatası yüksek ısı değerlerine dayanıklı olmalıdır.
• Fren balatası malzemeleri aşınmalara karşı uzun süre dayanıklı olmalıdır. Fren balataları yavaş yavaş aşınmalı ve fren balatalarının kullanım ömrü uzun süreli olmalıdır ancak aynı zamanda da fren diskine zarar vermemesi gerekmektedir.
• Fren balataları sürtünürken ses çıkarmamalıdırlar. (Çünkü bu sesler ilerleyen zamanlarda aşırı bir rahatsızlığa sebep vermektedir)
• Fren balataları yüksek ısı değerlerinde camlaşarak, frenleme yaptırma özelliklerini kaybettirmemelidirler.
• Fren balataları toz, su ve pislik gibi yabancı maddelere karşı dayanıklı olması gerekmektedir.
Fren Balatasının Ömrü Ne Kadar?
Fren balatasının ömrünü belirleyen birçok özellik bulunmaktadır. Bunların başında kısa;
• Fren balatası modelleri,
• Fren balatasının yapısı, yumuşaklığı veyahut sertliği,
• Aracı kullanıma bağlı şekliniz ve ne sık aralıklar ile frene bastığınız.
Fren balatasının ömrünü yukarıdaki saydığımız maddeler belirlemektedir. Fren balatasının ömrüne bir ortalama ile belirtmek gerekirse, ortalama olarak 20.000 KM ile 40.000 KM arasında fren balatasının ömrüne değer biçebiliriz.
Yumuşak fren balatası en sık rastlanan sorunların başında gelmektedir. Yumuşak fren balatası balatanın çabuk bitmesine sebep olmaktadır. Fren balatasının sert olması daha uzun ömürlü olmasına olanak sağlar. Ancak sert fren balatasının da dezavantajı ses yapma olasılığı daha yüksektir. Frene çok sert basıp ve aracınızı sert bir kullanım ile kullanıyorsanız fren balatalarınızın çok bitmesine etkendir. Tam tersi olarak çok yumuşak bir kullanım ve fren pedalına yavaş yavaş basmak fren balatalarının ömrünü daha da uzatacaktır.
Fren Balatasının Bittiğini Nasıl Anlarız?
Fren balatasının bittiğini anlamak için en kolay ve en basit yolu fren pedalına kuvvet uygulanması yani fren pedalına basıldığında frenden ses geliyor ise fren sistemleri eskisi kadar görevini yerine getiremiyor ve iyi çalışmıyordur. Kısa mesafede ani fren yapamıyor ise fren balatası bitmiştir. Bir başka yolu ise fren pedalı aşağı seviyelere kadar inmiş ise frene bastığınız zaman tam sıkma işlemini gerçekleştirmez bu durumda ise fren balatası ya eskimiştir ya da bitmiştir. Bu durumda fren balatasını değiştirme zamanı gelmiş demektir.
Fren balatasının bittiğini 3 maddede sıralayabiliriz.
• Fren pedalına basıldığında frenden ses gelmesi,
• Fren balatasının ¼’den daha ince olması,
• Aracın gösterge lambası.
Fren Pedalına Basıldığında Frenden Ses Gelmesi?
Fren balatasının bittiğinin en kolay yolunun fren pedalına basıldığında gelen ses olduğunu yukarıda açıklamıştık. Bu sesin ana nedeni fren balatasına koyulmuş metal saclar neden olmaktadır. Frene her basıldığında bu sesi duyacaksınız.
Fren Balatasının ¼'den Daha İnce olması
Fren balatasının değiştirme zamanının göz ile bakarak kontrol edebilme şansınızda vardır. Jantların içinde bulunan fren balatasına doğal gözle bakılıp yaklaşık 3 mm olduğunu görebiliyorsanız fren balatasının değiştirilme zamanın geldiğini anlarız.
Araç Gösterge Lambası
Nadir olmakla beraber bazı araçların göstergelerinde fren balatasını içeren uyarı ikaz lambası mevcuttur. Bu tür bir araca sahip iseniz ikaz lambasından fren balatasının bittiğini anlayabilirsiniz.
Fren Balatası Biterse Ne Olur?
Fren balatası bittiğinde balatanın perçinleme sistemiyle tutturulmuş metal bir yüzey kalır. Yapacağınız her frenleme esnasında metal yüzey ile disk üzerinde sürtünme başlar. Oluşan bu sürtünme ile fren diskine oldukça büyük zarar ve fren diskini kullanılmaz hale getirecektir.
Fren balatasının bitmesi sonucunda güvenlik sorunları ortaya çıkacak aynı zamanda maddi zararınızda olacaktır. Çünkü fren balatasının bitmesi frenleme sistemini %80 oranlarında bir düşmesine sebep verir. Fren balatası biterse en düşük hızda maksimim 30 km hızı geçmeden en yakın bir servise uğramalısınız.
Fren Balataları Nasıl Kontrol Edilir?
Fren balatası, fren kaliperleri altında yukarıdaki anlatmış olduğumuz ¼ yani 3 mm den ince veya görülmeyecek kadar incelmiş ise ve aynı zamanda fren diski üzerinde çizikleri oluşturmuş ise fren balatasının bittiğini kontrol etmiş olmaktayız. Veyahut fren pedalına basarak çıkan sesi dinleyerek de fren balatasını kontrol etmiş oluruz.
Fren Balatası Kalınlığı
En düşük fren balatasının kalınlığı 2-4 mm arasında olmalıdır , ancak bazı fren balatası modellerinde 1,5 mm gibi değerlere izin verilmektedir.
